Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

Polin (hebr. פולין) – nazwa Polski w języku jidysz (wymawiana jako pojln) i języku hebrajskim, w którym słowo to można odczytywać jako „tutaj spocznij”. Autorstwo tej teorii etymologicznej przypisuje się Mojżeszowi Isserlesowi.

W 1492 roku Żydzi zostali wygnani z Hiszpanii, Portugalii i krajów niemieckich. Legenda żydowska głosi, że gdy uchodźcy dotarli do ziem polskich, nazwę kraju odczytali jako Po lin (hebr. פה לין), biorąc to za dobry omen. Istnieje nawet wersja legendy, według której z nieba został zesłany znak – kartka z napisem Po lin. W wyniku tego Żydzi osiedlali się masowo na gościnnej polskiej ziemi. Sam Isserles pisał o Polsce: „W tym kraju nie ma zawziętej nienawiści do nas, jak w Niemczech. Oby zostało tak nadal, aż do nadejścia Mesjasza”.

WSPOMNIENIE O MIESZKAŃCACH GOSTYNINA

W miniony czwartek (8 grudnia) w Lesie Rzuchowskim (nieopodal Koła) odbyły się uroczystości upamiętniające 75. rocznicę pierwszego transportu ofiar do niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem. Brali w nich udział m.in. przedstawiciele lokalnych władz, środowisk żydowskich oraz wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Jarosław Sellin.

Obóz był miejscem zagłady głównie ludności żydowskiej, tak z terenu Polski, jak i Zachodniej Europy.

W pierwszym okresie istnienia obozu (od grudnia 1941 do kwietnia 1943 roku) eksterminacji dokonywano w samochodach będących mobilnymi komorami gazowymi. Ciała ofiar wywożono do pobliskiego Lasu Rzuchowskiego. Latem 1942 r. wskutek zagrożenia epidemiologicznego spowodowanego rozkładaniem się ciał w masowych grobach wstrzymano transporty. Zwłoki wydobywano z grobów i palono je w polowych krematoriach.

W drugim okresie istnienia (od wiosny 1943 do stycznia 1945 roku) teren Lasu Rzuchowskiego przygotowano do transportu kolejnych ofiar. Tylko od 23 czerwca do 14 lipca 1944 roku zamordowano 7196 Żydów z łódzkiego getta.

Szacuje się, że łącznie w obozie zamordowano ponad 200 tysięcy osób, w zdecydowanej większości Żydów, a także 4,3 tysiąca Romów, prawdopodobnie grupę czeskich dzieci i kilkudziesięciu jeńców radzieckich.

Dlaczego historia obozu w Chełmnie nad Nerem powinna interesować mieszkańców Gostynina?

Otóż, obóz ten był miejscem zagłady kilku tysięcy mieszkańców naszego miasta – gostynińskich Żydów. Śmierć w Chełmnie nad Nerem ponieśli mieszkańcy Gostynina po likwidacji gostynińskiego getta w 1942 roku, w którym, według szacunków, stłoczonych było około 3500 Żydów (również z Gąbina). 

Wciąż warto przypominać, że gostynińscy Żydzi przez wieki tworzyli klimat naszego miasta. Przedwojenny Gostynin był bardzo żydowskim miastem, z żydowską szkołą, synagogą, biblioteką, stowarzyszeniami, klubem sportowym... A nade wszystko z całą różnorodnością żydowskich sklepów, restauracji, banków czy zakładów rzemieślniczych. Przedwojenny cadyk Gostynina, Jechiel Meir, był znany i ceniony w całej Polsce. W tym roku przypadła dwusetna rocznica jego urodzin… Żydzi gostynińscy mieli tu swój cmentarz z charakterystycznymi macewami.  Byli wśród nas, cieszyli się, płakali, modlili, zawierali związki małżeńskie, wychowywali dzieci, zarabiali… Ich historia zakończyła się tragicznie. Jednak nie doczekali się, jak dotąd, żadnego upamiętnienia na terenie Gostynina. Żydowski cmentarz? Synagoga? Mykwa? Getto? One nie istnieją w świadomości gostyninian.

Obecny na uroczystości wiceminister Jarosław Sellin powiedział: „Istotne jest bowiem, abyśmy na dzieje zbrodni II wojny światowej i zagłady patrzyli całościowo, dostrzegając kolejne etapy narastającej nienawiści i przemocy, kolejne punkty planu realizowanego przez morderców. Abyśmy widzieli nie tylko porażające i przerastające ludzką wyobraźnię skutki, ale także sięgali do ich przyczyn, bo tylko wtedy wypełnimy obowiązek pamięci wobec ofiar i wyciągniemy lekcję na przyszłość”.

Można zadać sobie pytanie: Czy wypełniliśmy nasz obowiązek pamięci o mieszkańcach Gostynina, którzy w liczbie kilku tysięcy zostali zamordowani w Chełmnie nad Nerem? Czy w przestrzeni publicznej Gostynina znajdziemy ślad o żydowskiej historii naszego miasta i zagładzie Żydów?

Nie mogę oprzeć się wrażeniu, że niechlubny „cud niepamięci” o gostynińskich Żydach wciąż trwa.

Piotr Syska

UROCZYSTOŚĆ W MIEJSCU ZAGŁADY MIESZKAŃCÓW GOSTYNINA

W czwartek, 8 grudnia 2016 r., odbędą się uroczystości upamiętniające 75. rocznicę pierwszego transportu Ofiar do Chełmna nad Nerem. Uroczystości organizowane są przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego wraz z Muzeum Martyrologicznym w Żabikowie.

Obchody rozpoczną się o godzinie 9:00 na Stacji Radegast – Oddziale Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, a następnie kontynuowane będą o godzinie 12:00 w Miejscu Pamięci w Lesie Rzuchowskim na terenie Muzeum byłego niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem. 

W obozie w Chełmnie nad Nerem zostali zamordowani mieszkańcy Gostynina narodowości żydowskiej po likwidacji gostynińskiego getta w 1942 roku. Szacuje się, że w utworzonym przez Niemców getcie w Gostyninie (pomiędzy ulicami Płocką, Buczka, Wojska Polskiego i Bagnistą) stłoczonych było około 3500 Żydów (w tym z pobliskiego Gąbina).

Społeczność żydowska Gostynina nie doczekała się, jak dotąd, żadnego upamiętnienia na terenie miasta. Niechlubny „cud niepamięci” o gostynińskich Żydach trwa.

http://chelmno-muzeum.eu/pl/

ŻYDZI SĄ WSZĘDZIE

Podczas zbierania podpisów pod projektem do Budżetu Obywatelskiego "Wielokulturowy Gostynin - wartość dla mieszkańców i atrakcja dla turystów" największym problemem okazała się kwestia upamiętnienia gostynińskich Żydów. Nie brakowało takich odpowiedzi: "Nie podpiszę, bo nie lubię Żydów".

Poniższa publikacja, do której link znajduje się poniżej, może nieco pomóc w obalaniu różnych stereotypów dotyczących Żydów. Zachęcam do pobrania i zapoznania się z treścią. 

http://uprzedzuprzedzenia.org/wp-content/uploads/2016/11/OZydachiZydowkach_ebook.pdf